၁၇ ။ စ်ာနပစၥယ (နိေဒၵသ)

စ်ာနဂၤါနိ စ်ာနသမၸယုတၱကာနံဓမၼာနံ ၊ တံသမုဌာနာနဥၥ႐ူပါနံ စ်ာနပစၥေယန ပစၥေယာ ။

          စ်ာန ဆုိတာ စ်ာန္ ေပါ႕ ။ ဘာဝနာပြားမ်ားအားထုတ္သူေတြ စ်ာန္ ရနုိင္ပါတယ္ ။

စ်ာနဂၤါနိ စ်ာန္အဂၤါ(ငါးပါး)တုိ႔သည္ စ်ာနသမၸယုတၱကာဓမၼာ သူႏွင္႔ယွဥ္ဖက္ စိတ္(၇၉) ေစတသိက္(၅၂)တုိ႔အား၄င္း ၊ သမုဌာ႐ူပါနံ ဆုိင္ရာ(အ႐ႈခံ) စိတၱဇ႐ုပ္၊ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္တုိ႔အား၄င္း စ်ာနပစၥယသတၱိျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳကုန္၏ တဲ႔ ။

စ်ာန ရဲ႕အဓိပၸါယ္က စုိက္စုိက္စူးစူး အထူးအားျဖင္႔႐ႈတတ္ေသာ သေဘာသာျဖစ္ပါတယ္ ။ သူမ်ားမျမင္နုိင္တာကုိ သူက ျမင္တယ္ ။ ေရွးဆရာေတြပမာျပတာက သစ္ပင္ေပၚကလူ(စ်ာန)ဟာ ျမင္ကြင္းကုိရွင္းရွင္းလင္းလင္းျမင္ရလုိ႔ ေအာက္က လူ (စိတ္၊ေစတသိက္)ေတြကုိ ဒါ အိမ္ပဲ ၊ ဒါ ေခ်ာင္းပဲ စသျဖင္႔ အေသးစိတ္ေျပာနုိင္သလုိ စ်ာနအစြမ္းျဖင္႔ ေက်းဇူးျပဳတတ္ ေသာပစၥည္းျဖစ္ပါတယ္ ။

စ်ာန္အဂၤါငါးပါးကေတာ႔ ( ဝိတက္ ၊ ဝိစာရ ၊ ပီတိ ၊ သုခ ၊ ဧကဂၢတာ )တုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္ ။ နဲနဲရွင္းေပးပါ႕မယ္ ။

ဝိတက္ ဆုိတာ - အာ႐ုံကုိတင္ေပးတဲ႔သေဘာ ၊ အာ႐ုံကုိ စိတ္က ယူနုိင္ေအာင္ ထပ္ခါထပ္ခါ တင္ေပးတဲ႔သေဘာပါ ။

ဝိစာရ ဆုိတာက - တက္လာတဲ႔အာ႐ုံကုိ သုံးသပ္ျခင္းသေဘာ ၊ (အျပန္ျပန္အလွန္လွန္ ၊ အနုလုံပဋိလုံ)ဆင္ျခင္သုံးသပ္ တဲ႔ ၊ ထိေတြ႕ပြတ္သပ္တဲ႔ သေဘာပါ ။

ဒီေနရာမွာ အႀကီးဆုံးအဟန္႔အတားကေတာ႔ ေဝဒနာပါပဲ ။ ဒါကုိ (resist) ဆန္႔က်င္ခုခံဖုိ႔ ၊ သက္သာေအာင္ ခဏခဏ ေျပာင္းမယ္ ျပင္မယ္ဆုိရင္ေတာ႔ သမာဓိအဆင္႔ကုိ မေရာက္နုိင္ေတာ႔ပါဘူး ။ ေဝဒနာကုိ အလုိက္သင္႔သေဘာထားရမယ္ ။ ဝီရိယ အားစုိက္ၿပီး အာ႐ုံတင္မႈ ၊ အာ႐ုံသုံးသပ္မႈအလုပ္ေတြကုိ ယုံယုံၾကည္ၾကည္၊ဇြဲသန္သန္နဲ႔ ဆက္လုပ္သြားရမွာပါ ။

ပီတိ ဆုိတာ - အဲလုိ အာ႐ုံကုိ စူးစုိက္ၾကည့္႐ႈသုံးသပ္ေနရတာကုိ ေပ်ာ္ေမြ႕တဲ႔သေဘာ ၊ သမာဓိေလးရလာလုိ႔ ဒီ ပီတိ ဝင္လာၿပီဆုိရင္ ၿငီးေငြ႕ သြားတယ္လုိ႔ မရွိေတာ႔ဘူး ၊ မခံနုိင္တဲ႔ ကာယိကေဝဒနာေတြကုိေတာင္ ခံနုိင္လာတယ္ ။ ဖရဏာ ပီတိ ၊ ဂြမ္းဆီထိသကဲ႔သုိ႔ ဆုိတာ - ဂြမ္းေလးေပၚ ဆီတစက္ တင္လုိက္ရင္ ဂြမ္းစေလးတခြင္တျပင္လုံး စိမ္႔ဝင္ပ်ံ႕ႏွံ႕သြား သလုိ ပီတိ(ပႆဒိ)ေတြ တဖြားဖြားျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္ ။

သုခ ဆုိတာက - ခ်မ္းသာတဲ႔ ၊ ေကာင္းတဲ႔သေဘာ ။ ဒီလုိ စူးစုိက္႐ႈၾကည့္ေပ်ာ္ေမြ႕ေနတာကုိ အင္မတန္ေကာင္းတယ္ ၊ ခ်မ္းသာလုိက္တာလုိ႔ ခံစားေနတဲ႔သေဘာပါ ။ ဘယ္ေလာက္ေကာင္းသလဲဆုိေတာ႔ ပီတိ ၊ ပႆဒိ အစြမ္းေတြေၾကာင္႔ ခႏၶာကုိယ္တခုလုံးဟာ ေပါ႕ပါး ၊ လြတ္လပ္ ၊ လန္းဆန္းလုိ႔ ထပ်ံေတာ႔မတတ္ ျဖစ္ေနပါတယ္ ။ (ဒါေၾကာင္႔ စ်ာန္ပ်ံတယ္ ဆုိတာ ရွိတယ္လုိ႔ ေျပာတာေပါ႕) ။ နုိင္ငံျခားပညာရွင္ေတြ စမ္းသပ္ၾကတာ အဲလုိ သမာဓိရၿပီး ပီတိ ၊ သုခ ေတြ ျဖစ္ေနတဲ႔ လူမွာ ခႏၶာကုိယ္တြင္းက (အင္ဒုိဖင္း)ဆုိတဲ႔ ဓါတ္တမ်ဳိးထြက္လာတယ္ ။ အဲဒီဓါတ္က ခႏၶာကုိယ္ကုိ (ေသြးေလမွန္ေအာင္) balance လုပ္ေပးလုိ႔ ေရာဂါေတြပါ ေပ်ာက္သတဲ႔ ။

ဧကဂၢတာ ဆုိတာ - စ်ာန္ျဖစ္ေရးမွာ အေရးအႀကီးဆုံးပါ ။ အာ႐ုံတခုတည္းအေပၚမွာ စူးစုိက္တည္ၾကည္ေနတယ္ ။ တပါး ေသာ အာ႐ုံထံ ပ်ံ႕လြင္႔ျခင္းမရွိေတာ႔ဘူး ။ တရားကုိယ္အားျဖင္႔ (သမာဓိ) တရားကုိယ္ ပါ ။ ျဗဟၼာျပည္ေရာက္ေစတဲ႔ ကာမာဝစရစ်ာန္ေတြ ၊ ႐ူပါဝစရ ၊ အ႐ူပါဝစရ စတဲ႔စ်ာန္ေတြျဖစ္ဖုိ႔ ၊ ရဖုိ႔ - အဲဒီ ဧကဂၢတာအဆင္႔ မေရာက္ရင္ မရပါဘူး ။ ဧကဂၢတာအဆင္႔ေရာက္ရင္ အနားမွာတဝီဝီ၊တကၽြီကၽြီ ျမည္ေနတဲ႔ ပန္ကာလည္သံမ်ဳိးကုိေတာင္ လုံးဝမၾကားရေတာ႔ပါဘူး ။ ကမၼဌာန္း ျပန္ထကာစအထိ ပန္ကာဟာ အသံတစက္မွမထြက္ပဲ လည္ေနသလုိျမင္ရတယ္ ။ အေတာ္ၾကာမွ လည္သံ ျပန္ၾကားလာရတယ္ ။ အျပင္က ဆူဆူညံညံအသံေတြကုိလဲ အဲဒီေတာ႔မွ ျပန္ၾကားလာရေတာ႔တယ္ ။

ဒီ စ်ာန္ေတြရခ်င္ရင္ေတာ႔ ဘာဝနာပြားမ်ားအားထုတ္မွ ရပါတယ္ ။ ဘာဝနာပြားတယ္ဆုိတာ အာ႐ုံတခုကုိ ထပ္ျပန္ တလဲလဲ ပြားမ်ားၿပီး စူးစုိက္ေနတဲ႔သေဘာပါပဲ ။ ဒီေတာ႔ကာ - အာ႐ုံ အမွား/အမွန္ ၊ ႏွလုံးသြင္း အမွား/အမွန္ ကုိ မူတည္ ၿပီး ကုသုိလ္ဘာဝနာ နဲ႔ အကုသုိလ္ဘာဝနာရယ္လုိ႔ (၂)မ်ဳိးကြဲသြားပါတယ္ ။

ကုသုိလ္ ဘာဝနာေတြကေတာ႔ - (၁) သမထဘာဝနာ - (အနုႆတိဆယ္ပါး အပါအဝင္) ကမၼဌာန္းတရားတခုခုကုိ (တည္ေနေအာင္) စူးစုိက္႐ႈပြားတဲ႔ က်င္႔စဥ္ ၊ (၂) သမထဝိပႆနာဘာဝနာ/ဝိပႆနာဘာဝနာ - တရားတုိ႔ရဲ႕ ျဖစ္ပ်က္မႈ အမွန္ သေဘာကုိ သိေအာင္ ႐ႈပြား၊အားထုတ္တဲ႔က်င္႔စဥ္ တုိ႔ပါပဲ ။

သမထဘာဝနာဟာ ကိေလသာေတြကုိ တဒဂၤၿငိမ္းေအးေစျခင္းအစြမ္းေၾကာင္႔ ျဗဟၼာျပည္ေရာက္တဲ႔အထိ အက်ဳိးေပးနုိင္ ေပမဲ႔ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္းကုိေတာ႔ လုပ္မေပးနုိင္ပါဘူး ။ တနည္းေျပာရရင္ သမထဘာဝနာ က်င္႔စဥ္မွာ ဝီရိယ ၊ သမာဓိ ၊ သတိ ၊ တရားေတြ ယွဥ္ေပမဲ႔ ပညာ မယွဥ္ပါဘူး ။ ဝိပႆနာဘာဝနာက်မွ ဝီရိယ ၊ သတိ ၊ သမာဓိ ၊ ပညာ အစုံယွဥ္လုိ႔ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္းမဂ္ျဖစ္ပါတယ္ ။ ဒီေနရာမွာ သမထျဖစ္ျဖစ္ ၊ ဝိပႆနာျဖစ္ျဖစ္ (သဒၶါ)ဆုိတဲ႔ ယုံၾကည္မႈ မရွိရင္ေတာ႔ ေအာင္ျမင္ေပါက္ေျမာက္နုိင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး ။

အကုသုိလ္ ဘာဝနာကုိေတာ႔ သိပ္ အက်ယ္မေျပာေတာ႔ပါဘူး ၊ အားလုံးလုပ္ေနၾကပဲေလ ။ ဒီသီခ်င္းေလးလုိပဲလုိ႔သာ ေျပာလုိက္ပါရေစ - ( တေနကုန္ ထုိင္ၿပီး တစိမ္႔စိမ္႔ၾကည့္ - - - ) ၊ အဲ ၾကည့္ေတာ႔ဘာျဖစ္လဲ (နဖူးကေျခဖ်ားထိေအာင္ - ဘာညာ) တဏွာေတြပြားမ်ားကုန္ေတာ႔ ဘာစ်ာန္ရသလဲ ။ ရတာေပါ႕ ၊ အခ်စ္စ်ာန္ေလ ၊ ရာဂစ်ာန္ေလ ။ အင္း - ဒီစ်ာန္ နဲ႔ သြားလုိ႔ကေတာ႔ ေနာင္ဘဝမေျပာနဲ႔ ဒီဘဝေတာင္ ေသမဲ႔သာႀကံေပေရာ႔ ၊ ႏြားလုိကုန္း႐ုန္းလုပ္ေကၽြးဖုိ႔သာႀကံေပေရာ႔လုိ႔ပဲ ေျပာလုိက္ခ်င္ပါတယ္ ။

ပစၥဳပၸန္ ၊ သံသရာ အက်ဳိးကုိလုိလား၍ ေကာင္းျမတ္ျခင္းတရား တန္ဖုိးထားတဲ႔ ခ်စ္စြာေသာစာ႐ႈသူ -

မိမိကုိယ္တုိင္ ခႏၶာကုိဥာဏ္စုိက္ ျပန္ၾကည့္လုိက္ပါေလ ။ အထူးထူးအျပားျပား ၊ တသိမ္႔သိမ္႔တၿငိမ္႔ၿငိမ္႔ ျမင္လာတဲ႔ ဆန္းၾကယ္တဲ႔အရာေတြဟာ ဝိတက္၊ဝိစာရ စတဲ႔ အထူးစူးစုိက္တတ္တဲ႔ စ်ာနပစၥယ အေၾကာင္းအေထာက္အပံ႔သာ ရွိ၏ ဟု မွတ္ထင္၊သိျမင္လုိက္ပါလွ်င္ တန္ခုိးရွင္ဖန္ဆင္းသလုိလုိ ၊ နတ္ပူး၊စုန္းပူးသလုိလုိ တလြဲအျမင္ေတြကင္းပ ၊ အတၱ ဟူေသာ သကၠာယဒိဌိ ကြာက်မည္ျဖစ္ပါသည္ ။ အတၱဒိဌိ ႏွင္႔အတူ ျပတ္တယ္ ၊ ၿမဲတယ္ ဟူေသာ အစြန္းေရာက္ ဒိဌိ ေတြလဲ ကြာက်လ်က္ ၊ ယုံမွားကင္းကြာ အမွန္ျမင္လာၿပီဆုိလွ်င္ တိဟိက္ မွန္ပါက သာသနာသူရဲေကာင္း ေသာတာပန္ အရိယာသူေတာ္ေကာင္းဘ၀ကုိ ပစၥဳပၸန္ဆတ္ဆတ္ ရတတ္ နုိင္ပါေၾကာင္း စ်ာနပစၥယ အေၾကာင္းျပဳကာ ဓမၼဒါနမွ်ေ၀ လုိက္ရပါသည္ ။

                                                                            ဝီမံသာ

  (၂၀-၈-၂၀၁၇)